Κώτας, Καπετάν

(Ρούλια Καστοριάς 1863 – Μοναστήριο 1905). Σλαβόφωνος οπλαρχηγός του Μακεδονικού αγώνα. Προσχώρησε μεταξύ των πρώτων στην Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση (κομιτάτο) υιοθετώντας το σύνθημά της «η Μακεδονία για τους Μακεδόνες». Την άνοιξη του 1898 σκότωσε τον Κασίμ μπέη, σπουδαίο γαιοκτήμονα στην πεδιάδα της Φλώρινας, ο οποίος τρομοκρατούσε και καταδυνάστευε την περιοχή. Μετά τον φόνο αυτό αναγκάστηκε να καταφύγει στο Βίτσι, όπου συγκρότησε ένοπλη ομάδα. Αργότερα ο Κ. διαφώνησε με τη βουλγαρική οργάνωση και τους τοπικούς ηγέτες της Τσακαλάροφ και Κλιάσεφ, και γι’ αυτό οι παλαιοί συνεργάτες του θέλησαν να τον εξοντώσουν. Από τη διαμάχη του Κ. με τη βουλγαρική οργάνωση επωφελήθηκε ο τότε επίσκοπος Καστοριάς Γερμανός Καραβαγγέλης, ένας από τους κυριότερους πρωτεργάτες του αγώνα κατά των Βουλγάρων στη δυτική Μακεδονία, και κατόρθωσε να τον προσηλυτίσει στις ελληνικές θέσεις. Στις αρχές του 1904 ήρθε σε επαφή με τον Παύλο Μελά, τον οποίο συνόδευσε κατά την πρώτη του εξόρμηση στη Μακεδονία. Τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου το κομιτάτο τον κατέδωσε σε τουρκικό στρατιωτικό απόσπασμα, το οποίο τον αιχμαλώτισε. Τον έκλεισαν στις φυλακές του Μοναστηριού, όπου και εκτελέστηκε τον Σεπτέμβριο του 1905. Μετά την απελευθέρωση, το χωριό του μετονομάστηκε Κώτας, προς τιμήν του, και το 1960 στήθηκε στην είσοδο της Φλώρινας επιβλητικός ανδριάντας του, έργο του γλύπτη Δ. Καλαμάρα. Ο σλαβόφωνος Μακεδόνας οπλαρχηγός Κωνσταντίνος Κώτας υπήρξε πρωτεργάτης του αγώνα κατά των κομιτατζήδων (φωτ. από την έκδ. «100+1 χρόνια Ελλάδα»).